آخرین اخبار

جلیل سلمان/ تریاک؛افیونی به نام پادزهر

آژانس خبری داراب؛ جلیل سلمان – بررسی اسناد، کتب، لوح ها و کتیبه های به دست آمده از دوران بسیار کهن نشان می دهد گیاهان از دیرباز نقشی بسیار مهم و اساسی در درمان بیماریها بر عهده داشته اند. دودمان های ابتدایی ساکن بر روی زمین با شناسایی خواص درمانی گونه های مختلف گیاهی آنها […]

اشتراک گذاری
23 تیر 1394
100593 بازدید
کد مطلب : 1741

آژانس خبری داراب؛ جلیل سلمان – بررسی اسناد، کتب، لوح ها و کتیبه های به دست آمده از دوران بسیار کهن نشان می دهد گیاهان از دیرباز نقشی بسیار مهم و اساسی در درمان بیماریها بر عهده داشته اند. دودمان های ابتدایی ساکن بر روی زمین با شناسایی خواص درمانی گونه های مختلف گیاهی آنها را برای درمان به خدمت گرفته و ضمن ثبت و ضبط آنها به نوعی در تدوین دارونامه ها ایفای نقش نموده و نهایتاً طب سنتی را نیز پایه گذاری نموده اند.

در کتاب اوستای ایرانیان به عنوان یکی از قدیمی ترین کتابهای شناخته شده در جهان نام بسیاری از بیماریها ثبت و ضبط شده است تا جائیکه برخی از نویسندگان معتقدند علم پزشکی نزد ایرانیان دارای سابقه ای ده هزار ساله می باشد. لوح های سومری متعلق به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، دارونامه بابل و مواردی از این دست در بین النهرین(میانرودان)نیز شاهدی معتبر بر این موضوع می باشند.

از میان گیاهان دارویی شناخته شده، گیاه خشخاش(تریاک) اما حکایت دیگری دارد که به دلیل دارا بودن خواص درمانی همواره در معالجه و درمان دردها مورد توجه اقوام مختلف بوده است اما با گذشت زمان، استفاده و کاربری این گیاه دارویی توسط آدمیان تغییر شکل یافته و از پای زهری برای درمان بیماریها به افیونی ترسناک مبدل شده است.

نویسنده کتاب نشریه معرفت در این خصوص می نویسد:” در ایران، پزشکانى مانند محمد زکریاى رازى و ابن سینا به خواص دارویى تریاک پى برده، آن را براى مداواى بیماران و تسکین درد آن ها تجویز مى نمودند.

صرف نظر از تاریخ و چگونگى ورود تریاک به کشور ایران، آنچه مسلّم است در عصر صفویه، مصرف تریاک در بین مردم تا حدى جنبه عادى و عمدى به خود گرفت و حتى اماکنى براى مصرف آن ایجاد گردید که بیش ترین مقدار آن توسط بزرگان و درباریان و رجال عالى مقام براى تعدیل اضطراب و تفریح و خوش گذرانى استعمال مى شد

افزایش مصرف تریاک و استعمال گسترده آن، از زمان ناصرالدین شاه آغاز گردید که نقش استعمارگران خارجى در ترویج آن مشهود است.” استان فارس به دلیل شرایط خاص اقلیمی در گذشته یکی از مراکز عمده تولید خشخاش(تریاک) در کشور بوده و متاسفانه در کنار آن شهرستان داراب نیز به دلیل دارا بودن شرایط تولید این محصول همواره مورد توجه حاکمان وقت بوده است.

در کنار تولید و صادرات اقلامی همچون پارچه، روغن های خوشبو(روغن یاسمن/رازقی)، نمک هفت رنگ، کاسه و گلدان و صفحات مخصوص رومیزی و محصولی همچون تنباکو، «ادریسی»، دارابگرد را مرکز معاملات و داد و ستد و تجمع بازرگانان فارس می داند.

« مقدسی» از فرشهای گران قیمت و بزرگ، نمک نفت(نمک ترکی)، رو دیواریهای سوزن دوزی با تخم کتان، خرما و شیره خرما و عطر یاس در داراب سخن  می گوید. «کیت ادوارد ابوت» در سال ۱۸۵۰ میلادی به کشت گندم، جو، برنج، پنبه، توتون و تنباکو در داراب اشاره می نماید.

«محمد حسن مهندس قاجار» در راپورت مسافرت خود در سال ۱۳۰۸ قمری در بخش منزل دهم آورده است:” قلعه حسن آباد خرابه و رعیت آن همین ایل مزبور(ایل ممسنی) است. زراعت آنها غله و تریاک و شلتوک و صیفی است”.وی در شرح منزل دوازدهم ادامه می دهد:” دهات غیاثی و مادوان و دولت آباد در اطراف این آبادی با کمی اشجار نخل نمایان اند.زراعت این حدود غله و تریاک و تنباکوست.”

روزنامه «وقایع اتفاقیه» در ۲۸ رمضان سال ۱۳۰۷ از خراب شدن محصول تریاک فارس این چنین می نویسد:” دیگر آنکه امساله حاصل تریاک دور شهر(؟) خیلی بد شده که هر قطعه زمینی که هر ساله سه چهار مَن تریاک میکرد امسال یک چهارک الی نیم مَن کرده است ولی فسا و نیریز و داراب چندان خراب نشده است.” دیگر آنکه روز دوشنبه بیست و پنجم ماه رمضان ۱۳۰۸طرف عصر چنان باران شدیدی آمد که در تمام کوچه ها آب ایستاد…بجهت فاریاب چندان خوب نبود، تریاکهای طرف فسا و داراب را خراب خواهد کرد.”دیگر آنکه(۱۴ رمضان ۱۳۰۹) ملخ تمام بلوکات فسا و داراب و سروستان و بعضی از دهات خفر و جهرم و تمام آن صفحه جات گرمسیر را بکلی حاصل شتوی را خورده، حتی بعضی جاها تریاک را هم خورده است.”

«وقایع اتفاقیه» در شرح رویدادهای  ۳ شعبان سال ۱۳۱۰ به بعد می نویسد:” دیگر آنکه از قراریکه از داراب نوشته اند آقا محمد اسماعیل نام برادر کلانتر داراب خیلی متمول بوده فوت می شود، محمد حسن خان حاکم داراب می فرستد خانه او را مهر می نمایند. از قرار مذکور یکهزار و پانصد من تریاک موجود و پانزده هزار اشرفی داشته، اینها را تماماً می برد.”

«یه نه گا تویو کیچی» ژاپنی در سال ۱۸۹۹ در پیوست سفرنامه خود به غرب آسیا-ایران و ترکیه آسیایی آناطولی در پرسش نامه ای که به تجار و شرکت های فعال در صادرات تریاک داده بود چهارده پرسش مطرح کرده است که پرسش اول از این قرار بود: “مهم ترین مناطق تولید تریاک در آن مملکت کجاست؟”

حاج محمد حسین نمازی در پاسخ به این سوال، نواحی تولید تریاک در فارس را فسا، داراب، اصطهبانات، کازرون، آباده،… و جهرم معرفی می نماید.

«حاج میرزا حسن حسینی فسائی» نیز در «فارسنامه ناصری» از کشت خشخاش و ژ دومورینی حقوق دان فرانسوی در اواخر سلطنت قاجار از تجارت خشخاش در داراب می نویسند.

“اولین قانون منع کشت خشخاش و جلوگیرى از مصرف غیرطبى تریاک در سال ۱۳۳۴ از تصویب مجلس گذشت و وزارت بهدارى را متصّدى امور معتادان کرد. به دنبال آن، در سال ۱۳۴۸ دولت قانون منع کشت خشخاش را لغو و به جاى آن قانون کشت محدود خشخاش و سهمیه کوپن تریاک را وضع نمود. پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران، در سال ۱۳۵۹ قانونى تصویب شد که بر اساس آن، کشت خشخاش در سراسر ایران ممنوع و مصرف مواد مخدّر جرم و معتاد مجرم شناخته شد و مسؤولیت رسیدگى امور معتادان به دادسراى مواد مخدّر واگذار گردید.”

***

منابع:

-Emily K. Teall-Medicine and Doctoring in Ancient Mesopotamia-2013

– کمانه ضیاء/بهنیا غلامرضا، داراب در سفرنامه ها، خاطرات و کتب جغرافیایی، ۱۳۹۳، صفحات ۲۲،۲۴، ۵۳،۵۸،۶۲،۹۷،۱۱۷،۱۱۸،۱۲۲،۱۲۴،۱۲۶،۱۳۶،۱۴۶و۱۵۲

– معرفت، نشریه معرفت(۰۵۶)، جلد : ۱، صفحه : ۱۳

– موسسه دائره المعارف الفقه الاسلامی، دانشنامه جهان اسلام ، جلد : ۱ ، صفحه : ۳۵۰۹

– مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، جلد : ۱۵، صفحه : ۵۹۱۲

8 پاسخ به “جلیل سلمان/ تریاک؛افیونی به نام پادزهر”

  1. رضا گفت:

    سلام
    تاریخچه جالبی بود .ب نظر میرسه داراب ید طولای در تریاک داره.اما چیزی که باید گفت اینه که به نظر میرسه الان به دست آوردن تریاک و مشتقاتش در شهرستان داراب آسونتر از زمان قاجار و صفویه باشه.امروز داراب علاوه بر آمار بالای معتاد معبر ترانزیت تریاکه و رکورددار تعداد زندانی مواد نسبت به جمعیت.

  2. ابراهیم جوکار گفت:

    سلام
    واقعاً جالب و خواندنی بود،

  3. مجتبی گفت:

    بسیار عالیه اقای سلمان ..واقعا تحقیقات شما درباره شهرمون داراب درخور تشویقه ..ایشاله پاینده باشید

  4. رضا گفت:

    جناب ناشناس،ی نگاه به افراد مسن بنداز ببین چندتاشون مواد مصرف میکنن واقعا کم هستن و نایاب.ولی جوونا چی؟خودت قضاوت کن.

  5. ناشناس گفت:

    دررابطه با وافور چیزی نداری برمون؟

  6. rasul گفت:

    سلام جالب بود .خسته نباشید

  7. اچ گفت:

    سازمان جغرافیایی ارتش ج.ا.ا ( البته قبل از انقلاب به نام ارتش شاهنشاهی) در سال ۱۳۲۹ اقدام به جمع آوری اطلاعات جغرافیایی سراسر ایران از جمله تمام روستاها و قصبات شهرستان داراب کرده. تمام اطلاعات نیز در چند جلد مدون به نام فرهنگ جغرافیایی استانهای هفت گانه ایران به چاپ رسونده. در این فرهنگهای جغرافیایی، هر شهرستان با تمام روستاها به انضمام حمعیت (‌به صورت جداگانه زن، مرد و کودک) نوع محصولات کشاورزی، حیوانات و احشام روستاییان و همچنین گونه های گیاهی و جانوری طبیعت هر روستا به تفکیک و با ذکر جزئیات کامل آورده شده. در رابطه با داراب دهستانهای هشیوار و فسارود علاوه بر کشت گندم و جو، کشت تریاک نیز رواج زیادی داشته و نامی از مرکبات در میان نیست. این در حالیست که در آخرین به روز رسانی این فرهنگ جغرافیایی، شهرستان داراب در سال ۱۳۶۷ مورد بازبینی قرار گرفته و در اطلاعات کشاورزی روستاهای داراب و حومه به جای کشت تریاک، مرکبات جایگزین شده و هیچ یک از اطلاعات دیگرش تغییر نکرده. شایان ذکر است از دیگر آمارهای جالب این فرهنگ جغرافیایی وجود دو گونه جانوری کل و پلنگ در بیشتر مناطق داراب هست که متاسفانه در سالهای بعد از انقلاب این دو گونه در شهرستان داراب تقریبا به صورت کامل منقرض شده اند. نزدیکترین منطقه به داراب که دارای پلنگ بوده ارتفاعات کنار حاجی و دور ترین منطقه یورد جمال و یورد انجیر در دهستان کوهستان.
    کاش داراب نا می تونست در رابطه با گونه های جانوری و گیاهی داراب خصوصا گیاهان دارویی و حیواناتی که به دلیل شکار و برداشت بی رویه از بین رفتن نیز گزارشی تهیه می کرد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

17 + 19 =